Mirar para outro lado (I)
Non sei a conto de que, coido que duns ensaios de Barthes que estaba lendo onte, veume á cabeza unha frase que, hai moitos anos, lle escoitei a unha poeta. Dicía que a escrita doe.
Eu nunca escribín por "necesidade". Hai xente á que lle pasa, que escriben por impulso. Eu non. A escrita foi sempre para min un proceso intelectual e non emocional. Por iso, aínda que entendía a afirmación ("a escrita doe"), considerábaa allea.
Pero cando lembrei, despois de moitos anos, a tal afirmación, ocorréuseme unha outra lectura posíbel. Vexamos.
Antes de sentar a escribir eu doulle moitas voltas na cabeza ás cousas. Dalgún xeito fago unha construción do texto. E, no momento de lanzarme á escrita, ese primeiro resultado (virtual) a maiores de conter completamente o sentido do texto, ten sonoridades, ritmos, cores, mesmo recende, pódese apalpar e descubrir as súas rugosidades, asperezas ou tersuras.
De que está construído o pensamento?
A linguaxe pode expresar calquera concepto?
Da primeira pregunta non teño resposta. A resposta da segunda é "Non". Todo conxunto de códigos ten limitacións, mesmo distintas linguas teñen limitacións diferentes porque son producto de construcións sociais diferentes.
O proceso da escrita é doloroso, porque implica asumir que a linguaxe é incapaz de traducir toda esa construción do pensamento.
O texto real acaba sendo simplemente un reflexo difuso daquela construción virtual. Alí está a dor do poeta.
Tal vez a beleza do texto literario (e a do cadro, ou a dunha melodía) estea na súa capacidade de construír no receptor sistemas complexos a partir deses elementos limitados. Independentemente de que eses sistemas complexos difiran da construción virtual que os antecederon.
Existe beleza na tentativa da obra literaria, na intención?
Pódese considerar unha construción artística que traduza completamente a construción do pensamento?
Intúo que, se conseguísemos acadar un modo de comunicación complexo e completo, unha linguaxe sen interferencias culturais, sociais ou conxunturais, o resultado estaría máis aló de calquera consideración estética (non poderíamos dicir del que é ou non é "bonito").
Esta primeira ollada da vaca cara a outro sitio está aínda pouco mastigada. Gustaríame seguir rumiando. Deixo aquí estes primeiros trazos non coa intención de abrir unha liña de debate pero si agradecendo a quen pase por esta leira calquera suxestión de lecturas que poidan axudarme neste camiño que emprendo.